عوامل پیدایش و گسترش موسیقی تلفیقی در ایران

موسیقی تلفیقی (فیوژن) به جهت دامنه ی گسترده اش، حتی موسیقی مدرن قرن بیستم را هم در بر می گیرد. در این نگرش می توان موسیقی دوران باروک را به موسیقی عصر حاضر گره زد، از ریتم های عربی بهره برد، نغمه های ایرانی را به کار بست و آکوردهای مکتب مدرنیسم را با نواهای محلی در هم آمیخت. سابقه ی موسیقی تلفیقی به معنای امروزی در ایران حداکثر به ده پانزده سال پیش بر می گردد. در همین مدت کوتاه گروه های متعددی برخاسته از سبک های متعدد آموزشی وارد میدان تلفیق شده اند. گروهی با پیشینه ی پاپ، گروهی با سابقه ی سنتی و عده ای هم با زمینه ی موسیقی کلاسیک تا کنون طبع آزمایی کرده اند. موسیقی تلفیقی (فیوژن) چند مشخصه ی بارز دارد. در اینجا بدون آن که آن ها را به حساب قوت یا ضعف بگذاریم می توانیم این گونه بیان کنیم که آزادی به ظاهر بی حد و حصر در ساختن، نواختن، خواندن و حتی کنسرت دادن، اولین ویژگی موسیقی تلفیقی است. مجری آن هیچ گاه نگران خروج از معیارهای رایج و سنتی نیست. او می تواند یک بیت شعر سنتی را با آواز ایرانی بخواند، بعد جواب آن را سازهایی مانند گیتار، درامز و گیتار باس در حال و هوای موسیقی جَز ارائه دهد. از نظر لباس و طراحی صحنه هم، موسیقی تلفیقی قید و بند سایر موسیقی ها را ندارد. یک نوازنده و خواننده ی محلی به طور معمول، هنگام اجرای موسیقی اش لباس محلی هم می پوشد تا به حس موسیقایی اش نزدیک تر شود و به همین ترتیب مجریان موسیقی سنتی، کلاسیک و غیره، لباس و طراحی صحنه ی ویژه ای را می طلبند. در حالی که موسیقی تلفیقی می تواند همه ی این ها را با هم داشته باشد و یا نداشته باشد. دامنه ی هنر همیشه نامحدود است و هیچ گاه نمی توان یک موسیقی خاص را به محدودیت متهم کرد. اما واضح است وقتی یک نفر هم موسیقی کلاسیک بداند و هم موسیقی جَز، دامنه ی هنرش گسترش می یابد. موسیقی تلفیقی، چنین امکانی را به هنرمند مربوطه اش می دهد که از یک حوزه ی کاری مشخص به میدانی بزرگتر وارد شود. بنابراین، کسی در این میدان جدید موفق خواهد بود که ابتدا در زیر مجموعه های آن یعنی پاپ، کلاسیک، سنتی، محلی و... تجربه هایی اندوخته باشد. دست یابی به صداهای جدید از دیگر امکاناتی است که موسیقی تلفیقی در اختیار هنرمند می گذارد. موسیقی های دو رگه یا چند رگه که از این طریق حاصل می شوند، به طور معمول صدایی جدید و متفاوت از نوع اصلی شان دارند. در این روش بیشترین بهره برداری از قابلیت های یک ساز را می توان به عمل آورد. برای مثال سازی مانند کمانچه می تواند صداهایی تولید کند که در موسیقی سنتی تعریف نشده است. به خصوص اگر کمانچه از نوع الکتریکی باشد و به همین ترتیب سه تار الکتریک یا نی جَز و ... . از آن جا که موسیقی تلفیقی به معنای امروزی پدیده ای نوظهور و بسیار گسترده و گوناگون است، و هیچ محدودیتی در آن وجود ندارد، احتمال بیراهه رفتن در آن بسیار زیاد است. بنابراین بیراهه رفتن و تولید موسیقی های بی سر و ته و مخاطب گریز از آسیب های جدی این گونه موسیقی هاست.